Sistemde prim günü ve sigortalılık süresi görüldüğü için sigortalının beyanı esas alınacak. EYT kapsamında emekli olacakların aylığına milli gelirdeki artışla birlikte temmuz zammı da yansıyacak.

Sabah'tan Hazal Ateş'in haberine göre; Emeklilik dilekçesi vermeye hazırlanan vatandaşlardan gelen bazı soruların yanıtları şöyle:

EMEKLİ AYLIĞI KAÇ GÜNDE BAĞLANACAK?

SGK emeklilik işlemlerinin hızlanması, aylığın kısa sürede bağlanması için "emekli olabilir" yazısı alma zorunluluğunu kaldırıyor. Mevcut sistemde emekli olacak çalışanın kurumdan emekliliğe hak kazandığını gösteren bir yazı alarak işlemleri başlatması gerekiyor.

Bu uygulama ile iş yoğunluğu azalacağı gibi emekli aylığı bağlanması süreci de hızlanacak. Sigortalının beyanına göre çıkış yapılarak emekli koşulları oluşanlara e-Devlet üzerinden online emekli aylığı bağlanacak.

Başvuru dilekçesinin kabulünün ardından izleyen aybaşından itibaren (1 Nisan) ilk aylığa hak kazanılacak

MİLLİ GELİR VE TEMMUZ ZAMMI YANISAYCAK MI?

İlk defa emekli aylığı bağlanacaklara çalışma hayatı boyunca SGK'ya bildirilen prime esas kazançların güncel tutarı üzerinden bağlanıyor

2008 yılından sonraki yıllara ait kazançların güncel tutarı da TÜFE artışının yüzde 100'ü ile milli gelir artışının yüzde 30'u esas alınarak belirlenen güncelleme katsayısına göre hesaplanıyor.

Mart ayında dilekçe veren EYT'lilere 1 Nisan'dan geçerli olmak üzere aylıkları bağlanacak. Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı büyüme oranı ve temmuz zammı da yansıyacak.

Aylıklarda yıllık yüzde 5.6 olarak açıklanan büyüme oranının yüzde 30'u oranında (yüzde 1.68-Katsayı 16703) oranında artış olacak.

KADEMELİ PRİM GÜN ŞARTI DEĞİŞTİ Mİ?

Yasanın Meclis görüşmelerinde kademeli prim uygulamasında değişikliğe gidilmedi. Kadın 20, erkek 25 yıl sigortalı olma hesabında bu yılların başlangıcında sigorta girişi 16,17 yaş olanlar için 18 yaş sonrası esas alınacak.

Ancak, 1 Nisan 1981'den önce işe girenlerde 18 yaş öncesi yapılan sigorta dikkate alınacak.

Memurlarda 5434'e tabi olanların hizmet borçlanmasını emeklilikten en az 6 ay önce yapması gerekiyor, yasa çıktıktan sonra borçlananlar bu sürenin sonunda emekliliğe başvurabilecek

Kamuda 5510'a tabi çalışanlar için ise bu koşul bulunmuyor. Sigortalı çalışmaya başlama tarihine göre emekliliğe tabi prim günü görülebiliyor. E-devlet sorgulama ekranından prim günlerine bakılabiliyor.

KOŞULLARI 4-5 AY SONRA SAĞLAYAN İÇİN SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK?

Son yedi yılın yarısından çoğu hangi sigorta kolunda geçtiyse o yasanın kuralları geçerli olacak. Son 1260 günü SSK'7da geçen kademeli tabloya göre emekliliğe hak kazanacak.

Borçlanmaya rağmen 5975 gün için primi yetmeyen SSK'lılar ya fiilen bir işte çalışacak ya da 1260 günü aşmamak koşuluyla isteğe bağlı sigorta primi ödeyecek.

Kamu çalışanları da ücretsiz izin günlerini borçlanabilecek. Koşulları henüz sağlayamayan EYT'liler tamamladıkları tarihten itibaren emeklilik dilekçesi verebilecek.

BORÇLANMA HANGİ SİGORTA KOLUNA EKLENİR?

Doğum, askerlik, gibi hizmet borçlanması, borçlanmanın yapıldığı statüdeki günlere ya da çalışılan sigorta koluna eklenir.

Bugün itibariyle SSK'lı çalışanın yaptığı askerlik borçlanması bu sigorta kolu günlerine sayılıyor, ancak askerliğin yapıldığı dönemin prim gününe eklenir.

Askerlik borçlanmasının son 7 yıl hesabına dâhil edilmesi için askerliğin de aynı dönemde yapılmış olması gerekiyor.

EMEKLİLİK BAŞVURUSU İÇİN İŞTEN AYRILMAK ZORUNLU MU?

Emeklilik başvurusu için birinci adımda işten ayrılmak gerekiyor. İşverenin 08 koduyla çıkış yapması gerekiyor. İşten çıkış yapıldıktan sonra online emeklilik talebinde bulunulacak. Aynı işyerinde çalışmaya devam edecekleri için prim teşvikinden yararlanmak için en geç 30 gün içinde yeniden işbaşı yapılacak.

KISMİ EMEKLİLİK ŞANSIM VAR MI?

Yasal düzenlemede kısmi emekliliğe ilişkin bir hüküm yer almıyor. Bu nedenle prim günü 3600'ün üzerinde SSK'lı kadınlar 58, erkekler 60 yaşında emekli olabilecek. Bağ-Kur'lu erkekler 5400 prim günü koşuluyla kadınlar 56, erkekler 58 yaşında emekli olabilecek.

EYT DIŞINDA ERKEN EMEKLİLİK MÜMKÜN MÜ?

En erken emeklilik imkânı malulen emeklilikle mümkün. Çalışma gücünün veya iş kazası, meslek hastalığı sonucunda kazanma gücünün en az yüzde 60'ını kaybedenler herhangi bir yaş şartı aranmadan en az 10 yıl çalışan, 1800 prim günü şartıyla emekliliğe hak kazanır.

Çalışma gücünün yüzde 60'ını kaybettiği tespit edilen 1 Ekim 2008 tarihi ve sonrası memuriyete başlayan 4C kapsamındaki sigortalılar da aynı koşullarda emekli olabilir.

NE KADAR MAAŞ YATACAK?

Posta'nın haberine göre; Emekliye ocak itibarıyla ödenen en düşük maaş yani taban maaş 5 bin 500 liraya çıkarılmıştı. Dolayısıyla primi asgari ücrete göre yatan çalışanlara en az bu tutarda maaş ödenecek. Tabii herkesin maaşı farklı ve yıllara göre de zamlarla değişiyor. Aylık bağlama oranları da çalışılan dönemlere göre değişiyor. Dolayısıyla maaşlar da buna göre artacaktır. Ne kadar maaş yattığını merak edenler internetten ‘uyg.sgk.gov. tr/AylikHesap/’ yazarak sorgulayabilir.

PROMOSYON PEŞİN VERİLİR

Emekli olmaya hak kazanan EYT’li ilk maaşını nisanda çekecek. Tabii maaş bir banka hesabına yatacak. Emekli olanlar 3 yıl boyunca aynı bankadan maaş almayı taahhüt ederse, banka promosyonu da alacak. Bankalar geçen yıl emeklilere ödediği promosyonda önemli artışlar yaptı. Bu tutar da 10 bin lirayı buluyordu. Şimdi EYT’li emeklilerin bankalarla yeni bir pazarlığa başlaması bekleniyor. Daha çok emekli müşteri hedefleyen bankaların promosyonda artışa gitmesi bekleniyor. Sonuç itibarıyla bankalara ve maaşa göre değişmekle birlikte 7-10 bin lira arası promosyonu cepte sayabiliriz.

İKİ KEZ VEYA DAHA FAZLA

EYT’den emekli olup aynı ya da farklı bir işyerinde çalışacak olanlar yeniden kıdem tazminatı alınıp alınamayacağını merak ediyor. 1 yılı tamamlayan ister işçi ister emekli çalışan fark etmez kıdeme hak kazanır. Ancak burada istifayla, yeniden emeklilik hakkıyla bir kıdem tazminatı talebi mümkün değil. İşveren işten çıkarırsa herkes gibi emekli çalışan da çalıştığı yılların tazminat haklarını alır. Öte yandan emeklilik hakkıyla işten ayrılıklarda ihbar tazminatı ödenmiyor.

BİRİKEN VE DEVREDEN YILLIK İZİNLER

Bazı sektörlerde iş yoğunluğu nedeniyle çalışanlar izinlerinin tamamını kullanamıyor. Dolayısıyla kullanılmayan izinler sonraki yıllara devredip birikiyor. EYT’li çalışan, işten her ne şekilde ayrılırsa ayrılsın biriken izinlerinin karşılığı tutarı alıyor. Bu yasal bir hak. İzin parası son alınan ücrete göre ödeniyor. Hesaplama genelde net ücretten yapılıyor.

BÜYÜME ZAMMI DA EKLENECEK

2022 yılı büyüme rakamı, ocak ayından sonra emeklilik dilekçesi verenlerin maaşına zam olarak yansıyacak. Maaşlar, büyüme oranının yüzde 30’una denk gelen yüzde 1.68 oranında artacak. Uygulamadan EYT düzenlemesi ile emekli olacaklar da yararlanacak.

1 YILI DOLDURMUŞ OLMALI

EYT’li, yasa Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra eğer çalışıyorsa SGK’dan işyerine vermek üzere ‘emekli olabileceğini gösteren belgeyi’ alacak. İşveren de emeklilik gerekçesiyle iş sözleşmesini sonlandıracak. Emeklilik nedeniyle sözleşme bitince çalışan kişiye o ana kadarki tüm hakları ödenecek. Bu hakların başında kıdem tazminatı ve izin paraları geliyor. Çalışanların sigortası niteliğindeki kıdem tazminatı, son işyerinde çalışılan her tam yıl için 30 günlük son brüt ücret üzerinden hesaplanıyor. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya dahil ediliyor.

HESAP BRÜT ÜCRETE GÖRE YAPILIYOR

Kıdem tazminatının alt limitini asgari ücret belirliyor. Asgari ücret 1 Ocak itibarıyla yüzde 55’lik artışla brüt 10 bin 8 liraya çıkmıştı. Yani en düşük tazminatta bu tutar baz alınıyor. Kıdem tazminatının en yüksek tutarını ifade eden tavan memur maaş katsayısına göre belirleniyor ve 1 Temmuz’a kadar geçerli bu tutar 19 bin 982.83 lira. Tazminatlar genel olarak peşin ödeniyor. Ancak EYT sürecinde toplu bir kıdem tazminatı ödemesi işvereni zorlayabileceğinden işçi ile anlaşma sağlanırsa taksitle ödeme de gündeme gelebilir. Bu durum tarafların kabulüyle mümkün.