Ülkemizde erken emekli olmanın bazı yolları bulunuyor. Bilindiği üzere emeklilik sisteminde yaş ve erken emeklilik hakları kişinin çalışma bilgilerine göre belirleniyor. Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan emeklilik hakkı elde etmek için prim ödemiş olma şartını, sigortalılık gün şartını ve belli bir yaş aralığında olma şartını aynı anda sağlamanız gerekli. EYT yasasından yararlanamayanlar için alternatif emekli yolları bulunuyor. Peki, kimler erken emekli olacak? İşte detaylar...

Normal şartlarda çalışanların emekli olabilmesi için sigorta başlangıç tarihi, yaş, cinsiyet, prim ödemesi ve hizmet süresine ilişkin bilgiler dikkate alınır. Özellikle de emeklilik için gerekli primin ödenmesi ve sigortalılık süresi ile yaşın doldurulması bekleniliyor. Hem ödeyeceğiniz prim günü hem de yaş şartı, ilk sigorta başlangıç tarihinize göre belirleniyor.

Ayrıca hangi kurumdan daha çok prim ödediğiniz de önemli. SSK, Bağkur ya da Emekli Sandığı mensubu olmanız, emeklilik tarihinizi belirliyor. Bütün bu kuralların içinde erken emeklilik imkanı sağlayan bazı ayrıcalıklar da var. Bunların başında da kadınlar için annelik, erkeklerde ise askerlik en önemli avantajı sağlıyor. Peki başka neler var? İşte pek çok çalışanın bilmediği erken emeklilik fırsatı sunan 7 formülü sizler için derledik.

EKSİK PRİMİ OLAN EYT'Lİ N YAPACAK: NASIL TAMAMLANACAK?

Bu noktada yıl eksiği olanlar yıllarının dolmasını bekleyecek. Kadınlar için 20 yıl tamamlandı. Erkekler için 25 yıl ise 8 Eylül 2024 tarihine kadar tamamlanmış olacak.

Ancak prim eksiği için beklemek yetmiyor. Eksik primi tamamlamak ve EYT'li olarak emekli olmak için bazı yollar bulunuyor.

1-Askerlik borçlanması:

Eksik primi olan erkek sigortalılar açısından askerlik borçlanması ile tamamlama imkanı da bulunuyor. Erkekler askerde geçen tüm günlerini satın alarak emeklilik primlerine ekleyebiliyor. Böylece EYT için primi eksik olan bir sigortalı bu yolla prim kazanabilir.

Askerlik sigortadan önce yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilerek ayrıca bir avantaj da kazanılıyor.

2- Doğum borçlanması:

Primi eksik olan kadın sigortalılar için ise doğum borçlanması imkanı bulunuyor. Sigortadan sonra dünyaya gelen 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var.

Her bir çocuk için 2 yıl yani 720 gün kazanılabiliyor. Böylece üç çocuk borçlanan bir kadın sigortalı 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT'li olabilir. Burada ne kadar süreye ihtiyacınız varsa o kadar borçlanabiliyorsunuz.

3- İhya ile prim:

EYT kapsamı belirlenirken farklı kurumlardan sigortalı çalışmış vatandaşlar da değerlendirilmeyi alınıyor.

Bunlardan birisi de Bağ-kur. Bu kapsamda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş vatandaşlar geçmişte eğer primlerini ödememişlerse günleri donduruluyor borçları da siliniyor.

Ancak bu dondurulan günleri ihya sistemi ile yeniden kazanmak mümkün. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıyor ve primlerine eklettirebiliyor.

4-İsteğe bağlı sigorta:

Çalışma imkanı bulamayan sigortalılar eksik primlerini isteğe bağlı sigorta yaptırarak tamamlayabilirler.

SGK'ya verilecek bir dilekçe ile başlayan isteğe bağlı sigortada her ay 30 gün kazanılıyor. 18 yaşından büyük Türk vatandaşı olmak ve Türkiye'de ikamet etmek yeterli oluyor.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta yapılacak ödemelerin 1261 günü yani 3.5 yılı bulmaması. Bu sayı aşılırsa isteğe bağlı sigorta Bağ-Kur kapsamından olduğu için emeklilik hesabı da Bağkur'a göre yapılıyor.

5- Hizmet tespiti ile tescil:

Primi eksik olan EYT'liler için bir başka imkan da hizmet tespit davası. Geçmişte sigortası yapılmış ancak primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanlar ya da sigortasız çalıştırılanlar geçmişe dönük hizmet tespiti yaptırarak bu günlerini tescil ettirebilir giriş tarihini geri çekebilir.

Sigorta girişi yapılıp primi yatırılmayanlar için zaman aşımı süresine bakılmazken kayıt dışı çalıştırılmış olanlar için geriye doğru zaman aşımı süresi bulunuyor.

6- 3600 gün (10 yıl) prim ile kısmi emeklilik:

Mevzuatımıza göre 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup EYT kapsamındaki vatandaşların 3600 günle yani 1 yıllık primle emekli olma imkanları bulunuyor.

Eğer yeterli primi tamamlama imkanı yoksa 360/0 gün de emeklilik için yeterli oluyor. Burada emeklilik için üç şartın yerine gelmesi gerekiyor.

İlk olarak sigortalılık süresinin 15 yıla tamamlanması lazım. Ancak bu şart 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan herkes için tamamlandı.

İkinci olarak 4A (SSK) kapsamında 3600 gün primin ödenmesi isteniyor. Üçüncü olarak da kadınlarda 50 erkeklerde 55 yaşın dolmuş olmasına bakılıyor.

Bu üç şarttan hangisi en son biterse o tarihe göre de emeklilik yaşı belirleniyor.

Örneklendirme ile anlatım;

EYT Yasası çıktıktan sonra yaş şartı dışındaki şartları tamam olanların; örneğin primi ve sigortalılık süresi tamam olanların maaş hesapları, diğer tüm emekli aylığı bağlananlar gibi, 3 dönem üzerinden yapılacak.

EYT MAAŞ HESABINDA 3 DÖNEM DİKKATE ALINACAK

2000 yılı öncesi,
2000-2008 yılları arası ve
2008'in 10'uncu ayından sonraki dönem olmak üzere
3 ayrı hesaplama söz konusu olacak.

Bu 3 dönemdeki hesaplar yapılıp birleştirilerek emeklinin maaşı ortaya çıkacak. Kısacası emekli maaşı hesaplaması yapılırken sigortalılık dönemindeki tüm kazançlar dikkate alınacak.

EMEKLİ MAAŞI HESAPLAMASI İÇİN BU DETAYLARA DİKKAT!

Kişilerin çalıştıkları yıllar,
Aylık kazançları,
Çalışma süreleri,
Yaş beklerken ödenen fazla primler,
İşe ara verip vermemiş olmaları,
maaşın miktarında etkili olacak.

KİMLER YÜKSEK EMEKLİ MAAŞI ALACAK?

EYT'ye tabi olanlar da temelde diğer hak sahipleri gibi prim gün sayısı çok olanlar değil SGK'ya bildirilen prime esas kazanç yani brüt maaşı yüksek olanlar daha fazla emekli maaşı alacak.

Bütün çalışma hayatı asgari ücret üzerinden bildirilenler ise daha düşük maaş alacak. Burada üç ayrı hesaplama yapıldığı için tüm kazançlar önem kazanıyor. Yani son yıllar değil ilk çalışma hayatınızdan bu güne kadar tüm kazançlarınıza bakılıyor.

Ayrıca 3 döneme ilişkin farklı Aylık Bağlama Oranları ve güncelleme katsayılarıyla nedeniyle; bu oranların yüksek olduğu dönemlerde primi daha fazla olan hak sahipleri daha yüksek emekli maaşı alacak.

15 YIL KESİNTİSİZ ÇALIŞAN EMEKLİ OLABİLİR Mİ?

8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar; 15 yıl sigortalık süresi, 3.600 gün prim ödeme şartı ve yaş koşulunu yerine getirenler emekli olma hakkı kazanır.

Yaş şartı yasada belirtilen hizmet süresi ve prim gün sayısının tamamlandığı tarih esas alınarak belirleniyor. Bu tarihe göre de kademeli olarak erken yaşlarda emekli olma avantajı bulunuyor.

Prim gününün tamamlandığı tarih kaç yaşında emekli olunacağını belirleyen etkendir. Söz konusu çalışanın emekli olabilmesi için kadınların 50, erkeklerin de 55 yaşını tamamlaması gerekiyor.

15 YILLIK MEMUR EMEKLİ OLABİLİR Mİ?

Emekli Sandığı Kanunu'na göre, sakatlıkları nedeniyle göreve alınanlardan en az 15 yıl hizmeti bulunanlar istekleri halinde emekli aylığına hak kazanabiliyor.

İlk sigortası 1999'dan önce olanlar bu süre ve prim günü doldurduğunda kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Ancak kıdem tazminatında staj sigortası başlangıç tarihi dikkate alınmıyor.

15 YILLIK SÜRE VE PRİMİ 2002'DE DOLDURAN EMEKLİ OLABİLİR Mİ?

23 Mayıs 2002'de 15 yılını dolduran kadın çalışan 50, erkek çalışan 55 yaşını doldurduysa 3600 gün malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları ödendiyse istekleri halinde yaşlılık aylığı almaya hak kazanır.

24 Mayıs 2002 ile 23 Mayıs 2005 arasında koşulları yerine getiren kadın çalışan 52, erkek çalışan 56 yaşını doldurmaları koşulu ile emekli olabilir.

Sigorta başlangıcı Kasım 1981 tarihi ve öncesi olan kadın çalışan 50, Kasım 1976 öncesi erkek çalışan sigortalıysa 55 yaşında 3600 günü doldurmaları koşuluyla emekli olabilir.

İHBAR SÜRESİNE UYMAK ZORUNLU MU?

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin işçi tarafından feshinde belirtilen haklı sebeplerden herhangi biri nedeniyle işten ayrılan ihbar süresine uymak zorunda değil.

ASKERLİK BORÇLANMASI İLE SÜRE DOLDURULABİLİR Mİ?

SSK statülü çalışanlarda 15 yıl, 3600 günle emeklilik imkânından 8 Eylül 1999 öncesi işe girenler yararlanabiliyor.

Askerliğini sigorta başlangıcından önce yapanlar borçlanmaları durumunda (Başlangıcı Eylül 1999 öncesi, yaş şartını yerine getirmeleri halinde) 15 yıl 3600 günle emeklilik imkanından yararlanabilir.

Yıpranma payı olan mesleklerde çalışanlar için ödenen primler de daha fazla kabul ediliyor, yaş şartından indirim yapılıyor.